امنیت آب چیست؟
امنیت آب یا Water security چیست؟ کمتر از سه درصد آبهای کره زمین شیرین است. زیست و زیستگاه در مفهوم کلان خود وابسته به همین آب هستند. طی چند دهه گذشته به دلیل رشد جمعیت، گسترش کشاورزی، رشد صنعت، تغییر اقلیم و خشکسالیهای پیاپی، دسترسی بشر به آب را پیوسته کم کرده است به گونهای که تداوم وضعیت موجود مانایی و پایایی زیست و مدنیت انسان را تهدید میکند. این آسیب توجه به امنیت آب را در پی داشته است. در واقع یکی از مهمترین چالشهای قرن حاضر اطمینان از تامین آب است. امنیت در بخشهای مختلف انسانی از جمله امنیت اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به صورت مستقیم و غیر مستقیم تحت تاثیر امنیت آب قرار دارد.
امنیت آب به معنی میزان دسترسی مطمئن هر فرد به آب کافی با نرخ معقول و قابل پرداخت به منظور داشتن زندگی بهداشتی، سالم و مفید به طوری که محیط زیست محافظت شود است.
با این حال تعاریف دیگری نیست از امنیت آب ارائه شده است که برخی از آنها را در زیر مشاهده میکنید:
- دسترسی به آبی که به لحاظ سلامتی، معیشت، اکوسیستم و تولیدات کشاورزی دارای کمیت و کیفیت قابل قبول باشد و اثر مخاطرات آبی در ارتباط با مردم، محیط زیست و اقتصاد نیز مدیریت شوند.
- وجود سطح قابل قبولی از خطرات آبی برای انسان و اکوسیستم، به همراه دسترسی به آب کافی و با کیفی به منظور حمایت از معیشت، امنیت ملی، سلامت انسان و اکوسیستم.
- دسترسی مطمئن به آبی که از لحاظ کمی و کیفی رضایت بخش بوده و برای رفع نیازهای ضروری بشر، امرار معاش و خدمات محلی زیست بوم قابل تامین باشد و مخاطرات آبی نیز به خوبی مدیریت شود.
- ظرفیتی از جامعه در دستیابی پایدار به مقدار آب کافی با کیفیت قابل قبول برای تدوام معاش، رفاه و توسعه اقتصادی-اجتماعی با حصول اطمینان از توانایی مقابله با مخاطرات آبی و نیز حفاظت از زیست بومها در شرایطی که صلح و ثبات سیاسی برقرار شود.
- ظرفیت یک جمعیت برای حفاظت از دسترسی به مقدار آب کافی با کیفیت قابل قبول برای پایداری سلامت انسان و اکوسیستم بر اساس یک حوضه آبخیز و اطمینان از حفاظت کارآمد از جان و مال در برابر خطراتی نظیر سیلاب، زمین لرزه، فرونشست و خشکسالی.
- دسترسی مطمئن به میزان قابل قبول کمی و کیفی آب برای تولید، حیات و سلامتی که همراه با سطح قابل قبول ریسکی که تأثیرات غیرقابل پیشبینی مرتبط با آب را در جامعه داراست.
از طرفی نا امنی آبی، آسیب پذیری و محدودیت منابع آب حاصل دو عامل اصلی ۱- وضعیت منابع آب و شرایط جغرافیایی و طبیعی است که خارج از کنترل و دخالت انسان هستند و ۲- عوامل انسان ساخت یا توسعه اقتصادی و اجتماعی که با دخالتهای انسان مرتبط هست.
در نهایت باید گفت که مفهوم امنیت آب، یک مفهوم صرفاً کمی، فنی و مهندسی نیست که با یک سری اقدامات و برنامههای صرفاً فنی و مهندسی بتوان به آن دست یافت و ضروری است که مسائل اجتماعی و سیاسی و سیاستگذاری درهم تنیده نیز حتماً در دستورکار این مباحث قرار گیرند و با این نگاه نیاز است ابعاد چهارگانه امنیت آبی (عینی-اجتماعی-سیاسی-فرابخشی) با توجه به شرایط طبیعی- انسانی هر حوضه و منطقه بازتعریف شود.
