اهمیت تالاب گاوخونی برای پرندگان مهاجر
تالاب گاوخونی با مساحت ۴۸ هزار هکتار در مرکز ایران قرار گرفته است. وجود چنین تالابی در مرکز ایران به گونه‌ای که در فواصل نزدک آن هیچ تالاب دیگری با چنین وسعتی وجود ندارد، باعث شده است که اهمیت این تالاب برای زندگی پرندگان مهاجر بسیار ویژه قلمداد شود. از ۵۶۶ گونه پرنده‌ای که تا کنون در ایران ثبت شده است، بیش از ۷۰ درصد مهاجر فصلی هستند که نیمه‌ی اول یا دوم سال در ایران حضور دارند. ایران در میانه‌ی مسیر مهاجرت پرندگان از اوراسیا به آفریقا قرار دارد. پرندگانی که قصد مهاجرت از شمال خزر به سمت آفریقا یا بالعکس را دارند، در مسیر مهاجرت خود از ایران عبور کرده و یا حتی نیمی از سال را در ایران سپری میکنند.
بخش عظیمی از این پرندگان مهاجر برای عبور خود وابسته به پرواز از مرکز ایران هستند و بسیاری از آنان برای مدت زمان کوتاه یا بلند نیاز به استراحت در میانه ی راه مهاجرت خود دارند. موقعیت جغرافیایی تالاب گاوخونی به گونه‌ای است که استراحتگاهی بسیار مهم و عظیم برای این پرندگان به شمار میرود. به همین دلیل است که در تالاب گاوخونی امکان مشاهده‌ی بیش از ۱۸۶ گونه پرنده وجود دارد و در زمان پرآبی جمعیت پرندگان در آن به خصوص در نیمه‌ی سرد سال که ایران میزبان پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی از عرض های جغرافیایی شمالی است خیره کننده است.
پرندگان مهاجر تالاب گاوخونی عمدتا پرندگانی هستند که از این تالاب به عنوان محلی برای توقف چند روز تا چند هفته‌ای استفاده میکنند. برخی از این پرندگان پس از گاوخونی راهی تالاب‌های جنوب ایران در استان های همجوار با خلیج فارس می‌شوند و برخی از آن‌ها مسیر خود را به سمت آفریقا ادامه می‌دهند. بسیاری از آن‌ها از جمله گروه‌های بزرگی از اردک‌های سرسبز، خوتکاها، اردک‌های سرحنایی و آنقوت‌ها ممکن است تا پایان فصل زمستان نیز در تالاب بمانند. برخی از این پرندگان که البته جمعیت کمتری را دارا هستند ممکن است از مهاجرت منصرف شده و باقی سال را نیز در تالاب سپری کنند.
تالاب گاوخونی البته تنها محل گذر یا توقف پرندگان در فصول سرد سال نیست. برخی از پرندگان که البته تنوع و جمعیت آن‌ها کمتر است، از این تالاب به عنوان محل تابستان گذرانی استفاده میکنند و در آن زادآوری نیز میکنند. از جمله‌ی آن ها می‌توان به چنگر ها، چارخو ها و چوب پا ها اشاره کرد.
خشک شدن تالاب گاوخونی به معنای نابودی یکی از مهم‌ترین توقفگاه‌ها و استراحتگاه‌های پرندگان مهاجری است که از آسیا به سمت آفریقا و بالعکس مهاجرت میکنند. طبیعتا نابودی جمعیت‌های این پرندگان منجر به آسیب به جمعیت و تنوع پرندگان در مبدا و مقصد مهاجر نیز خواهد شد. بنابراین ضروری است که اهمیت این تالاب برای عبور پرندگان مهاجر جدی گرفته شده و اقدامات عملی برای حفظ جمعیت و تنوع پرندگان مهاجر تالاب گاوخونی انجام شود.
