شهر تالابی (Wetland City) چیست؟
شهر تالابی چیست و چگونه چنین مفهومی شکل گرفته است؟ شهرنشینی یکی از اصلی‌ترین واژه‌های تعریف‌کننده‌ی زمان ما و نحوه‌ی زندگی ما در حال حاضر است. این پدیده در حال تغییر مکان و شیوه زندگی مردم در آینده نیز هست. حدود چهار میلیارد نفر، تقریباً نیمی از جمعیت جهان، در مناطق شهری زندگی می‌کنند. تا سال ۲۰۵۰ انتظار می‌رود این تعداد به دلیل مهاجرت بیشتر مردم به شهرها افزایش یابد و در آن زمان تعداد بسیار کمی از مردم زمین در روستاها زندگی کنند. در واقع در آینده، زندگی بر روی زمین زندگی در شهر ها است.
روندهای کنونی در سکونت انسان‌ها در شهرها اما خطرات جدی برای طبیعت، زمین و در نتیجه زندگی خود انسان‌ها ایجاد می‌کند. با رشد شهرها و افزایش تقاضا برای زمین، معمولاً تمایل به تجاوز به مناطق آبی از جمله تالاب‌ها، مراتع حاشیه‌ی تالابی و مرداب‌ها وجود دارد. آن‌ها اغلب به عنوان زمین‌های بی‌ارزشی دیده می‌شوند که برای مقاصد دیگر از جمله دفن زباله استفاده می‌شوند.
اما زمانی که دید متفاوتی در میان مردم شهرها و سکونت‌گاه‌های انسانی نسبت به این تالاب‌ها به وجود آید، این مناطق وابسته به آب می‌توانند به شهرها مزایای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چندگانه ارائه دهند. در طوفان‌ها، مراتع آبی شهری مازاد آب باران را جذب می‌کنند که باعث کاهش سیل در شهرها و جلوگیری از فاجعه‌ها و هزینه‌های بعدی آن می‌شود. گیاهان فراوانی که در مراتع آبی شهری یافت می‌شود، به عنوان فیلتری برای پسماندهای خانگی و صنعتی عمل کرده و به بهبود کیفیت آب کمک می‌کنند و …. تالاب‌های شهری یا مجاور شهر به عنوان زمین‌های ارزشمند و نه زمین‌های بی‌ارزش باید به برنامه‌های توسعه و مدیریت شهرها اضافه شوند.
در نتیجه شهر تالابی یا Wetland City شهری است در مجاورت یک تالاب که در آن شهر، فرهنگ و تاریخ و زندگی روزمره‌ی مردم با تالاب اجین شده و مردم شهر تالاب را بخشی از زندگی شهری خود دانسته و برای حفظ آن به صورت پایدار میکوشند.
زمینه‌ی ایجاد مفهوم شهر تالابی
۱۷۲ کشور طرف قرارداد کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها (کنوانسیون رامسر) به حفاظت و استفاده هوشمندانه از سرزمین‌های تالبی در قلمرو خود موافقت کرده‌اند. با توجه به اهمیت شهرها و تالاب‌های شهری، کنوانسیون یک طرح اعتباردهی به شهرهای تالابی (تصمیم‌نامه‌ها: XII.10، XVI.10) معرفی کرده است. این طرح مواردی را ارائه می‌دهد تا شهرهایی که ارزش تالابی را در کنار ساخت‌وساز انسانی خود ارزیابی می‌کنند، بتوانند به عنوان شهر تالابی شناخته شده و از مزایای تبلیغاتی شناخته شدن با این عنوان بهره ببرند.
طرح اعتباردهی شهر تالابی باید شهرهایی که در نزدیکی تالاب به ویژه تالاب‌هایی که اهمیت بین‌المللی دارند، تشویق کند تا رابطه مثبت خود را با این اکوسیستم‌های ارزشمند بهبود دهند، به عنوان مثال از طریق افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت تالاب و مشارکت دادن اهمیت تالاب و حفاظت آن در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های شهری. طرح اعتباردهی باید حفاظت و استفاده هوشمندانه از تالاب‌های شهری و پیرامونی را ترویج کند، همچنین مزایای اقتصادی و اجتماعی پایدار برای مردم محلی را که حاصل وجود پایدار تالاب است تقویت کند.
در حال حاضر در ایران ۲ شهر تالابی وجود دارد که در سال ۲۰۲۲ به شبکه‌ی شهرهای تالابی کشور اضافه شده اند. یکی از آن‌ها شهر ورزنه در استان اصفهان و در جوار تالاب گاوخونی و دیگری شهر بندر خمیر در استان هرمزگان و در جوار خور خوران است.
