سرشماری پرندگان آبزی (Waterbird Census) در تالاب‌ها به چه منظور انجام میگیرد؟
سرشماری پرندگان آبزی چرا انجام میشود؟ برای پاسخ به این سوال بهتر است اول سوالات دیگری را بپرسیم: چگونه می‌توان فهمید آیا یک تالاب از جمله تالاب گاوخونی سالم است؟ چگونه می‌توان فهمید که یک تالاب تهدید میشود؟ و چگونه می‌توان اقدامات مناسبی برای پیشگیری از این تهدید انجام داد؟ نظارت – جمع‌آوری داده‌ها به مدت طولانی و تکراری – پایه‌ای برای مدیریت و درک تالاب ها می‌باشد. سرشماری پرندگان تالابی یا International Waterbird Census (IWC) یکی از کهن‌ترین و پایدار و منظم‌ترین روش‌های اجرا شده برای مانیتورینگ وضعیت تالاب‌ها و تنوع زیستی آن‌ها در جهان است که توسط سازمان بین المللی Wetland International ابداع شده و مدیریت میشود.
پرندگان آبزی از جمله پرندگان تالاب گاوخونی بخش مهمی از اکوسیستم‌های تالاب‌ها هستند. حضور، تعداد و روند‌های تغییر جمعیت پرندگان آبزی در یک مکان می‌تواند به ما در مورد سلامت و کیفیت تالاب اطلاعات زیادی بدهد. پرندگان آبزی نقش اجتماعی مهمی دارند و امکان تأمین غذا، تفریح و فرصت‌های گردشگری را فراهم می‌کنند. پرندگان آبزی ارتباط میان تالاب ها و مردم در انواع فرهنگ‌ها و مرزها را برقرار می‌کنند، آن‌ها به عنوان یک شگفتی مشترک در دنیای طبیعی شناخته می‌شوند. شمارش بین‌المللی پرندگان آبزی به بسیاری از جوانب کاری که در حفاظت از پرندگان آبزی و تالاب‌هایی که به آن‌ها وابسته‌اند انجام میگرید، کمک می‌کند – از ارزیابی وضعیت حفاظتی تا شناسایی، تعیین و نظارت بر مکان‌های مهم و ایجاد سیاق بین‌المللی برای مدیریت گونه‌ها در سطح ملی یا محلی.
سرشماری پرندگان آبزی و کنارآبزی چیست؟
“سرشماری سالانه‌ی پرندگان آبزی” یک برنامه نظارتی است که در ۱۴۳ کشور به منظور جمع‌آوری اطلاعات در مورد تعداد پرندگان آبزی در مکان‌های تالابی انجام میگیرد. این برنامه شامل ۵ طرح منطقه‌ای جداگانه است که مسیرهای پرواز اصلی پرندگان مهاجر جهان را شامل میشود:
- آفریقا-یوراسیا (AEWC)
- آسیا-اقیانوس آرام (AWC)
- کارائیب (CWC)
- نئوتروپیک (CNAA)
- آمریکای مرکزی (CCAA)
چه کسانی به شمارش پرندگان آبزی و کنارآبزی در جهان کمک می‌کنند؟
مشارکت‌کنندگان اصلی در سرشماری پرندگان آبزی، عاشقان طبیعت و پرندگانی هستند که شمارش پرندگان آبزی را جذاب و مفید می‌یابند. هر ساله هزاران داوطلب به طرح‌های شمارش پرندگان آبزی پیوسته و این برنامه را یکی از بزرگترین برنامه‌های علم شهروندی در جهان می‌کنند. در بیشتر کشورها، شمارش به صورت حرفه‌ای هماهنگ میشود، و در بسیاری از کشورها حرفه‌ای‌ها هم بسیاری از کارهای میدانی را انجام می‌دهند (هرچند اغلب به صورت داوطلبانه).
سرشماری پرندگان آبزی چگونه انجام می‌شوند؟
پرندگان آبزی مختلف به طرح‌های سرشماری مختلفی نیاز دارند. شمارش بین‌المللی پرندگان آبزی نیاز به یک شمارش در هر مکان دارد که هر سال تکرار شود. تاریخ دقیق در مناطق مختلف اندکی تغییر می‌کند اما معمولاً در ژانویه یا فوریه (در حدود ماه دی در ایران) انجام میشود. شمارش‌های اضافی در ماه ژوئیه برای مناطق نئوتروپیک و آفریقا برگزار میشود تا مهاجران داخلی میان قاره‌ای را نظارت کند. برخی گونه‌ها مانند برخی اردک‌ها و قو در مناطق کشاورزی به شمارش‌های خاصی نیاز دارند که به همکاری با گروه‌های ویژه متخصص مربوط میشود.
در سرشماری پرندگان آبزی مهم است که هر ساله همان مکان‌ها به همان شیوه‌ی سال قبل پوشش داده شوند تا اعتبار مقایسه شمارش‌ها از سال به سال بالا باشد. استفاده از تجهیزات و نفرات مشابه از نظر تخصص نیز توصیه میشود.
در مجموع سرشماری پرندگان آبزی و کنارآبزی در تالاب‌های دنیا توسط داوطلبان و زیر نظر هماهنگ کنندگانی انجام میشود که توسط سازمان Wetland International انتخاب شده اند و داده‌های این سرشماری سالانه به نظارت و توجه به تغییرات وضعیت تالاب‌ها و پرندگان آن کمک می‌کند.
